Pierwsze zdanie
Myślicie, że to tak łatwo napisać tekst na powitanie? Wcale nie łatwo. Chaos. Gonitwa myśli. Co? Jak? O czym? Dlaczego? Bezradność. Blokada. Poczucie winy, że coś się obiecało, że trzeba, a czas przecieka przez palce. Mieliście kiedyś to samo? To znaczy, że najwyższa pora, aby się...
Komórki
Przez pewien czas nie uczyłam innych, bowiem sama poszłam na studia. Nie z kreatywnego pisania, mniejsza o to jakie, ale po prostu podyplomowe. Okazało się, że to nie tylko wspaniały turnus rehabilitacyjny dla szarych komórek, lecz także okazja, by przekonać się, jak wygląda edukacja wyższego...
Sztuka skracania, czyli o zwięzłości tekstów
Jestem istotą rozgadaną, muszę się do tego przyznać. Jednak praca autorska wymusza na mnie troskę o zwięzłość opowiadanej historii. Chciałoby się poddać żywiołowi narracyjnemu i tworzyć wielobarwne fikcyjne światy, brodząc w rzece szczegółów. Ale, jak powszechnie wiadomo, co za dużo to niezdrowo… Z twórczą precyzją Piszę książki...
Literacki Poznań – (nie)zapomniane związki literatów z miastem
Poznań przeciętnemu mieszkańcowi czy turyście nie wydaje się miastem, mogącym poszczycić się związkami ze znanymi nazwiskami ze świata literatury. Być może dlatego, że nie o wszystkich ważnych postaciach pamiętamy lub niewystarczająco podkreślamy ich rolę w kształtowaniu miejsca Poznania na mapie literackiej Polski czy Europy. Tymczasem...
Storytelling jako sztuka wyjaśniania. Instrukcja nie musi być nudna – ćwiczenie pisarskie 15
Pytaniem, które zadaje sobie klient nie jest Jak produkt działa? lecz Jak rozwiąże mój problem? Odbiorca nie ma czasu, ani ochoty przedzierać się przez długie instrukcje. Potrzebuje przyjaznych wyjaśnień wyrażonych prostymi słowami. W tej sztuce sprawdzi się storytelling. Lee LeFever w swojej książce The Art of...
Książki dla dzieci i sentymenty
Galeria postaci literackich, które uformowały się w trakcie kursów pisarskich, jest bogata. Jednak i ona pod względem wyjątkowości „eksponatów” ustępuje tej z książek dla dzieci. Ich autor może bowiem ożywić i umieścić na pierwszym planie praktycznie wszystko. Od łazienkowej umywalki po wyschnięty listek na chodniku....
Tytuły i pisanie dla dzieci. Zagadnienie praktyczne
Pisanie dla dzieci odkrywa przed twórcami kreacyjny kapitał już na poziomie tytułowania. Można zobaczyć związane z nim możliwości jeszcze przed zagłębieniem się w fabularny gąszcz. Ponadto zabawny, charakterystyczny, wyrazisty tytuł to już połowa autorskiego sukcesu. W wypadku literatury dla dzieci mamy do czynienia z tytułami brzmiącymi...
Zbawienna inkubacja, czyli jak pisać nie pisząc – najdziwniejsze ćwiczenie pisarskie
Właśnie utknąłeś w jakimś miejscu Twojej opowieści i nie wiesz, czy uda Ci się ją dokończyć? A może narzekasz, że brakuje Ci czasu na pisanie? Te chwile przerwy mogą być zbawienne, o ile dobrze je wykorzystasz. „Często się zdarza, że kiedy pracujemy nad jakąś trudniejszą kwestią,...
Gabinet osobowości, czyli bohaterowie dziecięcych książek
Gdyby obudzono nas w środku nocy i kazano wymienić bohaterów książek dziecięcych, pewnie w jednym szeregu karnie stanęliby królowie z księżniczkami, wróżki, czarownice, smoki i zwierzęta obdarzone ludzkimi cechami oraz supermocą. Jednak by stworzyć porywającą narrację z barwnymi postaciami, nie trzeba wyruszać pod dyktando wyobraźni...
Pierwsze książkowe zdanie. Udręka i ekstaza?
Narracyjne początki, czyli czas wyruszyć w drogę Nieszczęsny autor, rozczochrany, w niedbałym stroju, blady, wyraźnie zmęczony, próbujący napisać pierwsze zdanie, które olśni czytelnika urodą słów, zachwyci rytmem, porwie energią. Taki obraz może pojawić się w naszej wyobraźni właściwie na zawołanie. W wypadku narracji adresowanych do dzieci sprawa...
Uwięzieni – bohaterowie w trudnych okolicznościach
Może i lepiej sprawdziłby się lekki temat. Wpis o postanowieniach noworocznych, planach i marzeniach. Mnie tymczasem kusi, żeby napisać o uwięzieniu. Nie bez powodu. Być może niektórzy z was doświadczyli właśnie zakleszczenia w objęciach tradycji. Poczucia robienia czegoś wbrew sobie, bo nie wypada inaczej. Być...
Przepis na opowieść wedle studia Pixar — ćwiczenie 13
„Dlatego” zamiast „i”. Oto jeden z sekretów ciekawych opowieści, które ujawnił Austin Madison, współtwórca takich hitów Ratatuj czy Toy Story 3 podczas prezentacji wygłoszonej w ramach SEVA (Student Educational Video Awards). Poznaj kroki, wedle których rozpisać można opowieści studia Pixar, jak i wszelkie inne porywające...
Sekrety i kłamstwa
Życie wewnętrzne bohaterów literackich. Jako ludzie bardzo często odbieramy świat na poziomie podświadomym. Czujemy szóstym zmysłem, że ktoś nas kocha, nawet jeśli tego nie wypowiada. Mamy też zdolność odróżnienia fałszywych wyznań miłosnych od szczerych. Postaci literackie ukształtowane na wzór prawdziwych ludzi, także często udają, że czują coś,...
Sposoby mistrzów TED na intrygujący wstęp — ćwiczenie 12
Prelegenci TED mają około dwudziestu minut na wygłoszenie prelekcji. Tyle czasu poświęca im widz, siedzący na sali. A ten, kto ogląda prezentację przez internet? Z pewnością dużo szybciej decyduje, czy słuchać dalej. Obstawiam, że wystarcza mu minuta. Mówcy TED wykorzystują tę jedną minutę na to,...
Negatywny bohater, to nie znaczy zły człowiek
Literatura dla dzieci dostarcza nam mnóstwa przykładów niekoniecznie krystalicznych postaci, które ujmują autentycznością i wzbudzają naszą sympatię. Klasycznym przykładem jest Mała Mi, na co wskazuje popularność memów i koszulek z jej wizerunkiem i pytaniem: mam być szczera czy miła? W jednym z fragmentów Muminkowych opowieści Tatuś...
Publiczność (nie) zawsze ma rację
Na tegorocznym Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w przypadku większości filmów oklaski były bardzo zdawkowe. Napracowali się twórcy, więc trzeba chociaż z grzeczności nagrodzić ich wysiłek. Ale trzydzieści sekund i wystarczy, już można biec dalej, na kolejny film z nadzieją, że może będzie lepszy,...
Jak uchronić się przed drętwymi dialogami — ćwiczenie pisarskie 11
Często doradza się uczestnikom kursów pisania, by podsłuchiwali rozmowy i notowali konstrukcje języka potocznego. Na co jednak zwrócić uwagę? To ćwiczenie pomoże Ci szybciej wychwycić w rozmowie zjawiska, które przydadzą się w pisaniu dialogów. Skróty Wyobraź sobie, że bohaterka zwraca się do syna słowami: „Mikołaju, przygotowałam obiad!”...
Podprowadzenie
W tym wpisie przyjrzymy się technice, która czasem funkcjonuje pod nazwą “strzelby Czechowa”. Znakomity rosyjski dramaturg i autor opowiadań zasłynął opinią, że gdy coś zostaje na scenie pokazane, musi zostać wykorzystane. Jeśli w pierwszym akcie strzelba wisi na ścianie, w drugim lub w trzecim ktoś...
Pewna podstępna blokada pisarska, o której nie pomyślałbyś, że jest blokadą. Ćwiczenie pisarskie nr 10
Bardzo długo uważałam, że to nie jest blokada, a coś wręcz przeciwnego — eksplozja natchnienia. Kiedy jednak po raz kolejny na zajęciach pisarskich usłyszałam „Mam w komputerze 20 napoczętych opowieści i nie wiem, od której zacząć”, zrozumiałam, że nadmiar może blokować. Bo skoro mimo wielu...
Poważna sprawa, ten śmiech!
Śmiech to zdrowie, głosi popularne powiedzenie. Lekarze wymieniają kilka płynących z niego korzyści - odpręża, dotlenia, redukuje stres i ból. Ponieważ czasy raczej niewesołe, wątki humorystyczne w literaturze są tym bardziej mile widziane. Nawet najpoważniejszy tekst powinien zawierać w sobie choć minimum dowcipu, podobna reguła działa...
Jak napisać scenę jazdy samochodem?
Zauważyłam, że sceny jazdy samochodem sprawiają piszącym sporo kłopotów. Sezon wakacyjny to dobra okazja, by przyjrzeć się podstawowym błędom w takich scenach i podsunąć kilka rozwiązań. Po pierwsze i najważniejsze, to uniwersalna zasada, dotycząca pisania każdego typu scen - należy się zastanowić nad celem umieszczenia danego...
Jak tworzyć świeże porównania, czyli ćwiczenie pisarskie dla ambitnych
Bez nich fabuła kryminału i tak się rozkręci. Gorący romans nawiąże się nawet wtedy, gdy ich zabraknie. A jednak to właśnie one zapełniają opowieść obrazami. Jeśli czytanie rozwija wyobraźnię, to dzieje się tak głównie za sprawą porównań. Wyobraź sobie, że chcesz przyrządzić hamburgera wedle własnego przepisu....
Okiem wydawcy, czyli lekcja rynku dla piszących – część 2
W poprzednim wpisie relacjonowałam spotkanie z wydawczynią, jakie mieli możliwość odbyć uczestnicy kursu dla zaawansowanych. Podkreślałam, czym różni się sposób patrzenia na tekst autora i wydawcy. Dziś kontynuacja. Kolejne pytania, którym musiała podołać goszcząca w Maszynie do Pisania redaktorka. Jak długo pracować nad tekstem przed wysłaniem...
Storytelling i neuromarketing
Pamiętam: to był 2010 rok. Któregoś popołudnia ściągnąłem pierwszy odcinek, tak na spróbowanie, i błyskawicznie dałem się uwieść. Po obejrzeniu natychmiast zaopatrzyłem się w cały sezon. Wystarczyły mi dwie doby, żeby skonsumować całość. Jaki to serial? „Układy” amerykański serial z Glenn Close wymyślony i napisany przez T....
List na słupie
W samym sercu Wrocławia, na słupie stojącym przy nowym, poprowadzonym przez jezdnię przejściu Świdnickim ktoś przykleił list. Przymocował go mniej więcej dwa metry nad ziemią – poza zasięgiem dziecięcych rąk, ale nie poza zasięgiem wzroku przechodzących, którzy zatrzymują się przed pasami. To nie jest dobre...
Okiem wydawcy, czyli lekcja rynku dla piszących – część 1
Na ostatnie spotkanie kursu dla zaawansowanych zaprosiłam wydawczynię. W czasie kursu powstały duże fragmenty powieści, opowiadań a nawet sztuki teatralnej. Zależało mi, żeby ich autorzy i autorki poznali perspektywę drugiej strony, punkt widzenia osoby, która ocenia nie tylko poziom, ale także potencjał sprzedażowy tekstu. Była...
Podaj przykład, czyli jak ożywić i uwiarygodnić tekst specjalistyczny — ćwiczenie pisarskie 8
Czy próbowałeś kiedyś wyłożyć jakieś specjalistyczne zagadnienie Twojemu rozmówcy, a ten, choć słuchał Cię uważnie, po chwili zapytał: „Możesz podać przykład?”. No właśnie. Jeśli potrafisz podać przykład, nie tylko wyjaśniasz lepiej daną zawiłość, ale i udowadniasz, że sam ją rozumiesz. Przykładów często brakuje w artykułach...
Jak zaplanować opowieść
Powieść to odmiana filmu Dobra opowieść ma jeden główny cel: wzbudzić emocje, zaintrygować, uzależnić od siebie. Jak osiągnąć taki efekt? Trzeba zaprojektować frapujący konflikt, czyli silnik naszej narracji. Konflikt – idea dramaturgiczna Nie ma opowieści bez konfliktu. Coś się musi wydarzyć, żeby opowieść mogła ruszyć z miejsca. Wypadek,...
Zatrzymaj czas!
Pisarz powinien czytać filmowców. Wywiady z operatorami kamer, eseje reżyserów, którzy mają smykałkę do teoretyzowania, wypowiedzi scenarzystów itd. Tego rodzaju teksty są o wiele bardziej inspirujące niż odtwórcze elaboraty krytyków literackich. Uczą nas ważnej rzeczy: projektowania wizualnego wymiaru naszej opowieści. A ten wymiar – w...
Pięć rzeczy nie tylko o pisaniu, których kursanci dowiadują się na kursie
Na kurs przychodzą osoby z różnym doświadczeniem pisarskim. Są takie, które piszą od zawsze i których szuflady pełne są tekstów, nierzadko mogą się już pochwalić pierwszymi publikacjami. Pojawiają się czasem autorzy poczytnych blogów, pracownicy działów PR, rzecznicy prasowi, dziennikarze, a więc ludzie świetnie władający piórem,...
Kompozycja opowiadania – ćwiczenie pisarskie
W ramach zachęty do spotkań ze mną na wrocławskim kursie „Podstaw pisania” przedstawiam jedno z ćwiczeń, które zaproponowałam na zajęciach, jakie odbywają się w marcu. Ich motywem przewodnim była podróż, a opowiadając na różne sposoby ćwiczyliśmy przede wszystkim kompozycję opowiadania. Zawsze jednak staram się w...
Kolory Twojej opowieści – ćwiczenie 7
Czy Twoja opowieść mieni się kolorami? Autorzy zwykle pamiętają o tym, by poinformować czytelnika o kolorze włosów czy oczu bohatera. A co z kolorem torebki, dywanu, nieba? Wprawdzie nadmierna skrupulatność nie zawsze się sprawdzi, jednak kiedy chcesz coś wyróżnić, zaznacz to kolorowym akcentem. Porównaj zdania: Ania...
Jak zaczął George Lucas?
Jak zaczął George Lucas? Jak zacząć opowieść? Oto pytanie, które cały czas zadaję na warsztatach ze storytellingu. Jak zacząć opowieść, żeby z miejsca zaintrygować odbiorcę? Szukając dobrych odpowiedzi, cały czas przeczesuję historię literatury i filmu, rozmowy ze słynnymi reżyserami, wspomnienia pisarzy. Ostatnio, wertując biografię George’a Lucasa, natrafiłem na świetny pomysł....
Wyzwanie, czyli jak pisać o miłości i seksie
Sceny wyznania miłości i seksu, poza scenami przemocy i śmierci bohaterów, są tymi, które wzbudzają najwięcej emocji u czytelników. Warto podjąć takie wyzwanie, choć jednocześnie to jedne z najtrudniejszych do napisania fragmentów. Kilka słów o miłości Można podać tysiące przykładów z historii literatury, w których bohaterowie wyznają...
Na przykład powaga
Kiedy ponad trzy lata temu podczas warsztatów pisarskich, które odbywały się w ramach Międzynarodowego Festiwalu Opowiadania, jako hasło wyjściowe zaproponowałam powagę, uczestnicy zajęć wpadli w konsternację. Że jak to? Dlaczego ? Mają wrócić do klasycznego dostojeństwa i całkowicie odpuścić sobie ironię? Mają na serio zmierzyć...
Tess Gerritsen, Poe i wspomnienia
Po co piszemy? Jaki jest nasz cel? Im dłużej siedzę w tym fachu, który polega na tworzeniu opowieści, tym częściej dochodzę do wniosku, że ostatecznie chodzi nam wszystkim o to, aby zapisać się na długo w pamięci odbiorcy. Żeby osadzić się gdzieś na dnie jego pamięci,...
Imię dla bohatera – Ćwiczenie 6
Licealiści, uczestniczący w badaniu psychologicznym czytali tekst zatytułowany Historia pewnej dziewczyny. Pewna dziewczyna miała na imię Lilla lub Marta. Następnie badani otrzymali pytania dotyczące tekstu, które sprawdzały także, czy zapamiętali imię bohaterki. Gdy po tygodniu odpowiedzieli na te same pytania, okazało się, że ci, którzy...
Śpiewać czysto, ale po swojemu
„ (…) Solidną lekcję dostałam jeszcze w czasach, gdy mieszkałam i pracowałam w Opolu. Udało mi się wyrobić sobie pewną renomę. Przyjeżdżali do nas wokaliści z całej Polski, wysyłaliśmy ich potem na różne festiwale. Pewnego dnia przygotowywane przez nas osoby wróciły z jednego z konkursów...
Czy dialog to tylko słowa? – ćwiczenie 5
Wyobraź sobie dialog, który toczy się nieprzerwanie przez kilka stron opowieści, a kwestie bohaterów przerywają jedynie wyjaśnienia w stylu „powiedział Marek”. Czy łatwo byłoby Ci wyobrazić sobie reakcje bohaterów? W rzeczywistej rozmowie rejestrujemy nie tylko słowa rozmówcy, ale śledzimy jego gesty i spojrzenia, a jednocześnie wykonujemy...
Noworocznie, czyli o czym warto pamiętać podchodząc do pisania
Zbliża się nowy rok i – wraz z nim – okres noworocznych postanowień. Na pisanie książki każda pora jest odpowiednia. Jeśli jednak potrzebujecie symbolicznej daty, będę kibicowała tym, którzy wyznaczą sobie na 2017 rok właśnie taki cel. Czasu, by wystartować wraz z odkorkowaniem szampana, został...
